" प्रिय मामा.....

जवळच्या व्यक्तीने संबंध अचानक तोडून टाकले की त्याची एखादी कृती ही किती दुखावणारी असते नाही ? एका मामाने असाच एक जुनी वस्तू परत केली; तेव्हा भळभळलेली ही जखम..... झाली जवळ जवळ दहा वर्षे. तेव्हा झालेली ही कविता. तशी खुप व्यक्तिगत. पण जितकी व्यक्तिगत तितकी सार्वत्रिक असं वाटलं, म्हणून आता दहा वर्षांनंतर पोस्टतेय.
( इजाजतमधल्या गझलेस धन्यवाद देऊन )

आईचे अजून काही सामान राहिलय तुझ्यापाशी....

ते परत करशील मामा ?
तिची एक छोटीशी नात आहे, तुझ्यापाशी.....
जिच्या बारश्याला, तिच्या आई-आजीला;
जेवता यावं म्हणून, सत्तरीची माझी आई;
पायाला रग लागली तरी, मांडीत घेऊन बसलेली.
जिच्या बारश्याला, डोळे खोबण्या झाल्या तरी;
दुपट्यावर घड्याळाचे आकडे अन
तिच्या नावाची A,B,C,D जुळवत बसली होती
अशी तिची एक नात आहे तुझ्याजवळ
ती परत करशील मामा ....?
तिची एक सून आहे, मामा तुझ्यापाशी....
जिच्या प्रत्येक सणाला, तिनं आत्या हवी असं म्हटलं,
जिनं आपल्या प्रेग्नन्सीत , प्रत्येक अडचण विचारली,
काय खाऊ, किती खाऊ विचारलं,
जिनं आपल्या बाळाला कसं वाढवू विचारलं,
अशी तिची एक सून आहे, तुझ्याजवळ,
ती परत करशील, मामा....?
तिचा एक जावई आहे, तुझ्याकडे...
ज्याच्याशी तिची ओळखही नाही,
त्याचा फोटोही नाही तिच्याकडे,
ज्याच्या प्रतिक्षेची तिने खुप वाट पाहिली होती...
तो जावई आहे , तुझ्याकडे,
तो परत करशील मामा...
तिचा एक भाचा आहे, मामा तुझ्यापाशी...
जो लहानपणी आत्या, आत्या करत
फिरायचा तिच्या मागे मागे,
त्याच्या आईच्या आजारपणात,
तिच्याकडून जेवायचा...
त्याच्या वडिलांच्या अनुपस्थितीत...
वडिलांच्या लहानपणच्या गोष्टी ऐकायचा तिच्याकडून,
अन मोठेपणी आपल्या लग्नातल्या
अनेक मतभेदांमध्ये मानायचा सल्ला तिचा,
असा एक भाचा आहे तिचा, तुझ्यापाशी
तो परत करशील मामा....
तिची एक भाची आहे मामा, तुझ्यापाशी....
तिची जणू काही ती पहिली नातच,
अन तिच्यात काही अंशी पाहिली,
तुम्ही सर्वांनीच तुमची फार कमी
पाहिलेली, अनुभवलेली तुमची आई.
जिच्या कोडकौतुकासाठी, माझी आई;
अनेक शनिवार-रविवार, आपला संसार उरकून;
धडपडत करायची पुणे-मुलुंड वारी.
अन मोठेपणी जी स्वतः म्हणायची,
"आत्याचं घर कितीही लांब असू दे,
मी जाईनच तिच्या घरी..."
अशी तिची भाची ....
जी तिच्या सगळ्या गुजगोष्टी
सांगण्यासाठी धडपडत यायची,
अन एका आन्सरिंगमशीनमुळे,
सगळे धागे तोडून टाकणारी,
अशी एक भाची आहे, तुझ्याकडे
ती परत करशील, मामा...
तिची एक वहिनी आहे मामा, तुझ्याकडे...
सुरुवातीला काहीशी शंकेने,
मग खुपशी समजून, की फायदा म्हणून
अन नंतर खुपशी स्पर्धा म्हणून,
नाते तुटत नाही म्हणूण स्विकारणारी
जिच्या आजारपणात आपला संसार गुंडाळून,
माझी आई धावली होती, तिच्या कच्च्याबच्च्यांसाठी.
जिचा संसार टिकावा म्हणून;
तुझ्याशीही भांडली, तिची बाजू घेऊन,
अशी एक वहिनी आहे तिची, तुझ्याजवळ
ती परत करशील, मामा...
आणखीन एक सर्वात महत्वाचे सामान तिचे
राहिलेय तुझ्यापाशी मामा, ते परत करशील ?
तिची आई गेली तेव्हा बाळा-भाई म्हणत
तिने जवळ घेतले....
लहान म्हणून अनेकदा, शिस्तीच्या नानासाहेबांसमोर,
ज्यांना पाठीशी घातले, त्यातल्या...
तडकफडक तरूणपणी ज्याला पाठिंबा दिला,
तरूणपणी ज्याच्या इच्छा जाणून घेतल्या,
तेव्हा ज्याला मानसिक आधार दिला,
ज्याच्या लग्नात केवळ ताई नाही तर आई,
हा मान मिळवला, अन तशी कर्तव्येही पार पाडली,
ज्याच्या संसारातल्या वादळांना शांत केलं,
ज्याचे तारू भरकटू नये म्हणून
सगळा वाईटपणा घेतला,
अन ज्याने मानसिअक आधारही दिला,
घर बदलताना, काही महत्वाचे निर्णय घेताना,
जो न सांगता मदतीला पुढे झाला,
असा एक भाऊ आहे तिचा, तुझ्याकडे...
तो परत करशील, मामा...
हे सगळं सामान परत करशील मामा ?
आणि हे सगळं नाही परत करू शकलास...
तर एक विनंती करू तुला, मामा...
वयाच्या सत्तरीला, डोळ्याच्या खाचा झाल्यावर
निदान त्यांचे वाहत असलेले अश्रू तरी
आता वाढवू नकोस, मामा...
पूर्वीची कणखर, खंबीर अशी तुझी ताई....
आता खरच झालीय एक म्हातारी आजीबाई...
तिचं काही सामान राहू दे ना, तुझ्याकडे, मामा..... "

पावलं : साद - प्रतिसाद

माझ्या एका मैत्रिणीची ही एक कविता .

पावलं
-सरोजिनी

सप्तपदी चालतांना
योजले होते मी मनाशी
तुझ्या पावलांवर
पाऊल ठेवून चालायचे
पण.......
तुझ्या वेगवान पावलाशी
स्पर्धा करणे
मला कधीच जमले नाही
एकाच टांगेत गेलास तू
क्षितीजाच्या पार.....
गोठवलेली पावलं माझी
झालीत निराधार
दूरवर दिसतात....
आता तुझी पावले
एका अज्ञात
गुहेकडे जाणारी
जेथून परतणार्‍या
पावलांचे ठसे
अजून कुणीच पाहिले नाहीत.

यावर माझी प्रतिक्रिया -
" पावलांना त्या नाही तुझी याद
मग का करून घ्यावास तुच फक्त त्रास ?
शोध तुझी, अगदी तुझीच वाट
ते सोपे नाही नाहीच;
अगदी मान्य, पण
हे सोसणे तरी
कुठे आहे सोपं ?
कर आता सुरूवात,
पुन्हा चालायला लाग.
तुझ्या पावलांच्या ठशांचाच
घेईल कोणीतरी माग .
मग होईल सोपी वाट
आणि होईल तीच खरी साथ !
किंवा असेही होईल
तुझ्या नव्या उमेदीकडे
अगदी त्याचेच जाईल लक्ष.
चकीत होऊन मागे फिरून
वळून बघेल तोच.
मग मात्र एकच कर
तुझ्या पावलांचेही महत्व
सतत ठेव जागते;
त्याच्या मनात,
अन हो,
त्याहूनही तुझ्या मनात ! "