वाटचाल

अहंचे काटेरी झुडूप
केलं थोडे दूर
तर असतोच रस्ता
सोपा सहज अन आनंदाचा

स्वार्थाचे खडक फोडून
केले अंमळ दूर,
तर नितळ झरे
सोबतीने असतातच वहात

मानपानाचा काथ्याकूट
वेळोवेळी केला साफ
तर मैत्रीच्या सुंदर बागा
करतातच वाट, रंगीत अन सुगंधी

"मी" लाच केले जssरा दूर
बघितले जssरा "स्व"च्या पल्याड
तर असतोच की पायाखाली
मुक्तिचा मार्ग!
       

मागू तुज प्रित कशी

मागू तुज प्रित कशी ,
अचपळ मन माझे
हृद्यातील वीज वेडी ,
उत्सुक पडण्या परि

पाहू कसे रुप तुझे
दिपले नयन माझे
कोसळे वर्षा अवेळी
अवाक स्तब्ध त्यात मी

चंचल नजर तुझी
स्थिर राही क्षणभरी
नाहतो नखशिखांत
मंत्रमुग्ध भ्रांतचित्त

हासती गुलाब गाली
आवाहने देती किती
हलकेच जाता पुढति
जाग नयनात येई

पाहतो जागेपणी मी
स्वप्ने तुझी भारलेली
प्रित वेडी हृद्यातली
परि येई ना ओठी

परवीन शकिर यांच्या खुशबु चा अनुवाद

तुझसे तो कोई गिला नहीं है
क़िस्मत में मेरी सिला नहीं है

बिछड़े तो न जाने हाल क्या हो
जो शख़्स अभी मिला नहीं है

जीने की तो आरज़ू ही कब थी
मरने का भी हौसला नहीं है

जो जीस्त को मोतबर बना दे
ऐसा कोई सिलसिला नहीं है

ख़ुशबू का हिसाब हो चुका है
और फूल अभी खिला नहीं है

सरशारी-ए-रहबर में देखा
पीछे मेरा क़ाफ़िला नहीं है

इक ठेस पे दिल का फूट बहना
छूने में तो आबला नहीं है !
                  - परवीन शकिर
........

नाही तक्रार तुझ्याबद्दल काही
नशिबात माझ्या नाही यश काही

दुरावण्याचे असेल दु:ख तरीही
भेटलाही न सखया अजून जरीही

जगण्याची कधीही इच्छाही नव्हती
अन मरणाचे तरीही धाडस नाही

जगणेच सारे कठिण झालेले
असे तर नाहीच काही घडलेले

सुवास तर केव्हाच येऊन पोहोचलेला
मागमूसही नाही पण उमलण्याचा

चालूच आहे मार्गक्रमण अजूनि
अन् सोबतीस नाही कोणीच कोणी

ठेच एक सारी वेदना पिळवटणारी
निरखून बघितले व्रण साधा एक नाही
                               - आरती

शाम सखी

उभी कधीची यमुनातीरी
मध्यान सरली, उन्हे उतरली
शाम वेळ अन शाम न सोबती
धीर न उरला मनी जराही
हूरहूर, काहूर मनी दाटली
अंधारुनि आली सृष्टी सारी
शाम सखी मी, शाम सखी

दाट धुक्याने वाट अंधुकली
शीरशिरी उठली यमुने वरती
सोबत तिच्या मी आसुसलेली
पाठराखणीस कदंब सावली
पु-या मिसळलो आम्ही तिघी
एकच तू, नयनी - हृदयीही
शाम सखी मी, शाम सखी

अवनी सारी गंधीत झाली
त्यात मिसळली धुंद पावरी
घेऊन तुझिया चाहूल आली
अंतर्बाह्य पुलकित झाली
राहिले न मी, मी माझी
तूच तू, झाले मी सारी
शाममय मी, शाम सखी
          

का निजशी असा रे बाळा...

आज सकाळी पेपर बघितला. खूप खूप वाईट बातमी अन मन पोखरून टाकणारा फोटो... मन विषण्ण झालं. अन या ओळीतून त्याला जोजवत राहिले

का निजशी असा रे बाळा...

का पुरली नाही तुजला
तुला आईची मांडी
शोधलास किनारा
धगधगत्या वाळुचा
का निजशी असा रे बाळा...

तहान होती तुजला
गोड दूध पिण्याची
मग तोंड लावशी का
खाऱ्या पाण्याला
का निजशी असा रे बाळा...

दुडुदुडु धावताना
किती गोड तू दिसशी
मग आता असा का
गपगार झालास पालथा
का निजशी असा रे बाळा...

का देश सोडताना
नाहीच मिळाली कुशी
निर्वासित शिक्का राहिला
का तुझ्याही कपाळा
का निजशी असा रे बाळा...

ना कणव ना माया
निरागस तुझ्या मरणी
जगास दाखवी आरसा
भयाण हृदयशून्यतेचा
का निजशी असा रे बाळा...

राधे राधे, जपून ठेव ग

बाऊल लोकगीत गाणाऱ्या पार्वती बाऊल यांच्या एका बंगाली गीतावर आधारित माझी कविता

राधे राधे, जपून ठेव ग, मधुसुदनाची प्रेम कहाणी

पळ पळ राहु दे ऱ्हदयी, 

गाभाऱ्यात आरसपानी,
तसेच राहो शाम आस ही; 

अस्पर्श, अशब्द, अविनाशी
राधे राधे, जपून ठेव ग, मधुसुदनाची प्रेम कहाणी

गुपीत मनातच राहू देई, 

बोलू नको शब्द काही
न कोणा ओळखू येई, 

न कोणा समजेल काही
राधे राधे, जपून ठेव ग मधुसुदनाची प्रेम कहाणी

विरह शाम सख्याचा देईल, 

दु:ख  तुजला गे राणी
त्या त्या वेळी बघ आभाळी, 

गडदमेघ तू निरखत राही
राधे राधे, जपून ठेव ग, मधुसुदनाची प्रेम कहाणी

उकिडवे रांधता काही; 

डोळा येता खळ्ळकन पाणी
ढकल सखे ग ओले लाकूड; 

धूर तयाचा सारे लपवी
राधे राधे, जपून ठेव ग, मधुसुदनाची प्रेम कहाणी

शाम रंगी रंगून जाता, जपून ठेव तुझे ते वसन रेशमी
भवचक्राच्यातून फिरताफिरता; वसनाची का चिंता करिशी
राधे राधे, जपून ठेव ग, मधुसुदनाची प्रेम कहाणी
                                       

... अवकाश आदी

संपली, शांतावली, ती ज्योत सायंकाळची
पेटली ऱ्हदयात आग, आकांक्षांची ही नवी

झाले जगुनि सारे म्हणता, वाट सरली आरधी
बाण चढे आयुष्याचा पण नियतीच झाली पारधी

तो कसाच, तसाच उभा; पण वाट कधीचीच सरली
शोधणे, शिकणे, समजणे; राहिले सारे परि उरी

संपली ना आस काही, न संपली उभारी मनीची
झगडतो, झगडेन आणि, रात्र कुठे संपली अजुनि

मी न संपेन कधीही, जोवर आशा फुलते जगी
येऊ दे काळरात्र, अथवा होऊ दे अंध:कारही

मी अनादी, मी अनंत, मीच अंत अन मीच आदि
क्षण, काळ, पळ, वेळ, निमिष, अवकाश आदी                                       

फरक

एक एक तुकडा अनुभव
उपभोग, आनंद, सोहळा
अंगातला प्रत्येक धागा
कडक, ताठ, ताठर .
       एक एक तुकडा अनुभव
       उपभोग, भोगणे, सोसणे
       अंगातला प्रत्येक धागा
       मऊ सूत मऊसूत...

एक एक तुकडा अनुभव
देणे, रुजवणे, निर्मिती
अंगातला प्रत्येक धागा
आवर्जु सांगणे, मिरवणे
       एक एक तुकडा अनुभव
        घेणे, रुजवणे, सृजन
       अंगातला प्रत्येक धागा
        हळुवार जोपासणे, जोजवणे...

एक एक तुकडा अनुभव
धावत जाऊन आणणे
अंगातला प्रत्येक धागा
वीण तपासत राहणे.
        एक एक तुकडा अनुभव
       धाव धाऊन वाढवणे
       अंगातला प्रत्येक धागा
       हरएक आसूसून विणणे...

एक एक तुकडा अनुभव
तावून सुलाखून पाहणे
अंगातला प्रत्येक धागा
स्वच्छ स्पष्ट रेखणे.
        एक एक तुकडा अनुभव
       सोसून सोसून, जोपासून
       अंगातला प्रत्येक धागा
       त्यातच मुरववून टाकणे...

एक एक तुकडा अनुभव
आकंठ मिरवून घेणे
अंगातला प्रत्येक धागा
एकसलग गरम घोंगडी.
        एक एक तुकडा अनुभव
        आकंठ जगून घेणे
        अंगातला प्रत्येक धागा
        एकजीव, उबदार गोधडी !

मनाची अत्तरे

काल एका मैत्रिणीला भेटलेले. तशी खूप ओळख मैत्री नव्हती. पण तरीही तिला माझ्याशी खूप मनातलं बोलावसं वाटलं. कितीतरी दबलेलं, खदखदणारं बाहेर पडलं. किती तरी समुद्र वाहून गेले.

काय अन कोणत्या शब्दात आधार देत गेले कोणजाणे. पण हळूहळू शांत झाली,यातच समाधान.निघताना तिच्या चेहऱ्यावरची नव्याने जगण्याची उर्मी दिसली, अन म्हणून परतले मी. पण मनातली हूरहूर संपत नव्हती. आज सकाळी तिचा स्वत:हून फोन आला. खूप भरभरून बोलली, नवीन काही करण्याचा विचार, योजना मांडल्या.

अन त्यातून हे मनातली अत्तरे उमटली. तिला फोन करून एेकवलं. ती निशब्द,तिने फोनच बंद केला. पाच मिनिटानी तिने परत फोन केला. आणि म्हणाली तू दिलेले मनाचे अत्तर आयुष्यभर पुरेल. मगाशी बोलायला शब्दच फुटेना म्हणून फोन बंद केला.

तिच्याच आग्रहावरून ही कविता पब्लिश करतेय. ती म्हणाली कितीतरी जणी मनातले सारे बोलूही नाही शकत कोणाजवळ. तुझ्या कवितेतून त्यांनाही हे मनातले अत्तर मिळू दे.

काहींना वाटेल कि हल्ली कुठे असं कोणी असतं... पण माझा अनुभव वेगळं सांगतो मला.                      
                  ---------------

मनाची अत्तरे

किती किती काटे कुटे, किती रप रप चिखल
जुन्या जुन्या अन्यायांचे, किती किती हिशोब ठिशोब

या अपेक्षा, त्या कर्तव्यांचे, किती ठेवलेले ओझे
वाहताना विसरलेले मी,  माझे सारे जगणेच साधे

राहिले ओढत एकटी एकटी, नीट संसाराचा गाडा
भावनांच्या साऱ्या साऱ्या, झाला रे पुरा राडा

प्रेम, जिव्हाळा, माया, लागणी; नाही कुठे कुठेच सापडली
आज वळून बघताना, दिसे माझी मीच हरवलेली

का, किती, कशाला, कोणासाठी; मर मर मी मेलेले
माझ्या अस्तित्वाचे आज, जड मढे मी पेललेले

आता पुरे पुरे, हे सारे; बास प्राक्तनाची लक्तरे
आता ल्यायचीच फक्त, फक्त माझ्या मनाचीच अत्तरे!

बदनाम पावसाळा

किती योजने धावतो, वाहतो
उरातले जडशीळ , साहतो

कुठे ना कोणी मजसी अडवतो
न झाड, न वल्लरी; शोधितो फिरतो

कडाका उन्हाचा, चढे उष्ण पारा
न सावली उरी , ना वाही गार वारा

पाहतो कधीचा, कोरडाच माळरान
कुठेही दिसे ना, घनदाट एक रान

सांग मी कुठे, कोसळू कसा
कुशीत मज घेण्या, दिसेना पसा

समजून घे, दोष तुझाच फक्त बाळा
उगा बदनाम होत असतो, पावसाळा
                   

छाया शिल्प

(जपान मधे एका म्युझियम मधे एक दगडी पायरी जपून ठेवलीय. ज्यावर माणसाची आकृती कोरली गेलीय.  हिरोशिमाचा अणुबाँब पडला तेव्हा तो माणूस त्या  उष्णतेत क्षणात जळून गेला. दगडी पायरीही जळली पण त्या माणसाचीची सावली पडलेली  तिथली जागा कमी जळली , कारण त्या क्षणभरात तिथे  माणसाची सावली पडली होती. अन तितका भाग  वाचला. माणूस विरघळून गेला उरली फक्त सावली...)

(  छायाचित्र आंतराजालावरून साभार  )

मी उभा त्या पायरीपाशी

चालत होतो वाट जराशी
समोर होते कार्यालय अन
उतरलो, बस थांब्यापाशी

धावधाऊनी वेळ पाळण्या
बॅग घेऊनी उरापाशी
फक्त होता मधे एक तो
रस्ता, ओलांडून जाण्यासाठी

तिथेच उभा मी पायरीपाशी
वाट पाहत सिग्नलपाशी
तेव्हढ्यातच पण पाही वरती
शतसूर्यांचा लखलखाट गगनी

कल्लोळ उठे ठाई ठाई
लाही लाही साऱ्या शरिरी
जाणीव कुठली, आत नुरली
कोरीव छाया, मागे उरली

बंदिस्त  कधीचा पायरीतच मी

मी न, कोरीव छाया नुसती...

उभा कधीचा त्या पायरीपाशी

दिक्कालाचे छाया शिल्प उरी

कोठार

ये, ये, टेक डोके खांदयावर
टीप तुझे डोळे, मऊशार पदराने
सांग तुझी सारी, सारी कहाणी
बोलून टाक, मनातले सारे काही
हलके करून टाक, सारे बोचणारे
थोपटून घे थोडे प्रेमाने, हक्काने.

सारी सारी पानगळ, सोसेल ही धरणी
तुला हवा तो, सारा ओलावाही देईल
जगण्यासाठी, नवी उभारीही देईल
नव्या आशांचा, मृदगंधही देईल
तुझ्या सुखांचा, अविरत आशीर्वादही
अन, "मी आहे“, हा आश्वासक खांदाही.

फक्त एक करशील,
कधीतरी मागे वळून,
डोळाभर पाहशील?
उमललेली कोवळी पाने,
हळुच मला दाखवशील?
फुलणारी कळी,
आसुसून दाखवशील?
झळाळणा-या आनंदाचे
दोन किरण, परावर्तीत करशील?

कसय ना,
अडी अडचणीला, उपसावं लागतच कोठार;
पण नेहमी नेहमी, फक्त उपसायचं नसत;
कधीतरी, आपणच, भरायचही असतं;
है ना  ?